Fiscale gevolgen van scheiding: aandachtspunten voor ouders
in scheiding
Een scheiding heeft een bepaalde impact op de inkomstenbelasting van (ex)koppels met kinderen. Ik licht graag even een aantal belangrijke aandachtspunten toe. Een goede formulering en aftoetsing van de verschillende fiscale voordelen in het scheidingsakkoord of de ouderschapsovereenkomst is een must om te vermijden dat je aanzienlijke belastingvoordelen misloopt.
Praktisch: vanaf wanneer dien je een afzonderlijke aangifte in?
Feitelijk gescheiden echtgenoten of wettelijk samenwonende partners worden pas afzonderlijk belast vanaf het jaar dat volgt op het jaar van de feitelijke scheiding.
In het jaar waarin de feitelijke scheiding ontstaat, ontvangt men nog een gemeenschappelijke aanslag. Omwille van praktische redenen aanvaardt de fiscale administratie voor het jaar van de feitelijke scheiding wel twee afzonderlijke ingediende aangiften. De administratie doet dan zelf het nodige voor de samenvoeging ervan.
Fiscaal ten laste nemen van de kinderen
Het fiscaal ten laste hebben van een kind geeft aanleiding tot een verhoging van de belastingvrije som en tot een terugbetaalbaar belastingkrediet.
Scheidende ouders moeten beslissen van welk gezin de kinderen fiscaal deel zullen uitmaken. Een kind kan immers niet door beide ouders fiscaal ten laste worden genomen ( onverminderd de mogelijkheid om een ‘fiscaal co-ouderschap’ te voorzien waarin het fiscaal voordeel van de verhoging van de belastingvrije som tussen beide ouders wordt gecompenseerd)
verhoging van de belastingvrije som
Elke belastingplichtige geniet van een belastingvrije som van ongeveer 7.140 euro (wordt jaarlijks geïndexeerd). Dit gedeelte van ieders inkomsten is dus vrijgesteld van belasting.
Door een kind fiscaal ten laste te hebben, verhoogt het basisbedrag van de belastingvrije som als volgt (bv. aanslagjaar 2017, inkomstenjaar 2016):
Voor 1 kind ten laste: € 1.520
voor 2 kinderen ten laste: € 3.900
voor 3 kinderen ten laste: € 8.740
voor 4 kinderen ten laste: € 14.140
voor meer dan 4 kinderen ten laste: € 14.140 met een supplement van € 5.400 per bijkomend kind ten laste
De belastingvrije som wordt bovendien nog verhoogd met een som van 1.510 euro (aanslagjaar 2017, inkomsten 2016) voor alleenstaanden met kinderen fiscaal ten laste. Na een scheiding verhoogt dus ook de belastingvrije som voor de kinderen ten laste.
terugbetaalbaar belastingkrediet
Het niet gebruikte saldo van de belastingvrije som dat betrekking heeft op de kinderen ten laste kan worden omgezet in een terugbetaalbaar belastingkrediet. Enkel de ouder bij wie de kinderen hun fiscale woonplaats hebben, komt in aanmerking voor dit belastingkrediet.
Aftrek van onderhoudsgelden
Een ander fiscaal voordeel voor de kinderen is de aftrek van onderhoudsgelden: deze zijn voor 80% fiscaal aftrekbaar tegen de hoogst van toepassing zijnde aanslagvoet.
Er kan enkel sprake zijn van deze aftrek voor zover de onderhoudsgelden betaald werden ten voordele van een kind dat geen deel uitmaakt van het gezin van degene die het onderhoudsgeld verschuldigd is.
Met andere woorden is dit fiscaal voordeel niet cumuleerbaar met het voordeel van kinderen ten laste te hebben. Om van dat voordeel te genieten is het immers noodzakelijk dat het kind net wél fiscaal deel uitmaakt van uw gezin.
De aftrek van onderhoudsgeld is ook niet combineerbaar met het fiscaal co-ouderschap. Het ene sluit het andere uit. De onderhoudsplichtige co-ouder dient dus fiscaal de meest voordelige keuze te maken…
Fiscaal co-ouderschap
En wat is nu dat zogenaamde “fiscaal co-ouderschap”?
De toepassing van het fiscaal co-ouderschap laat toe dat de verhoging van de belastingvrije som gelijk tussen de beide ouders wordt verdeeld.
Hiertoe moeten een aantal voorwaarden vervuld zijn:
- het moet gaan om kinderen die nog ten laste zijn. Het is niet noodzakelijk dat de kinderen minderjarig zijn. Ook voor meerderjarige kinderen kan een fiscaal-co-ouderschap worden toegepast.
- de huisvesting van de kinderen moet gelijkmatig tussen beide ouders zijn verdeeld. Bovendien moet deze gelijkmatige verdeling ook blijken uit een rechterlijke beslissing, een door de rechter gehomologeerd akkoord, of een overeenkomst die door registratie van vaste datum werd voorzien. In de overeenkomst moet uitdrukkelijk worden bepaald dat de ouders de verhoging van de belastingvrije som tussen hen beide willen verdelen overeenkomstig dit statuut van fiscaal co-ouderschap.
- er worden geen onderhoudsgelden afgetrokken in voordeel van de kinderen.
Het fiscaal co-ouderschap is niet cumuleerbaar met de aftrek van betaalde onderhoudsgelden in de personenbelasting.
Belastingvermindering voor kinderoppas
Deze fiscale maatregel staat los van de vraag wie de kinderen fiscaal ten laste heeft.
De belastingvermindering voor kinderoppas kan worden genoten door de gescheiden ouder die daadwerkelijk de uitgaven heeft gedaan.
Het gaat om een belastingvermindering van 45% van de werkelijk gedane uitgaven, beperkt tot maximaal € 11,20 per oppasdag en per kind.
Over het bos en de bomen
Het is duidelijk dat er een en ander geregeld en besproken moet worden wanneer koppels met kinderen uit elkaar gaan.
Naast het uitwerken van een verblijfsregeling en een systeem ter betaling en verrekening van de kosten van de kinderen, is het ook belangrijk om oog te hebben voor de fiscale optimalisatie van de financiële regeling voor kinderen in regelingsaktes of ouderschapsovereenkomsten.
Als jurist-bemiddelaar kan ik u hierin adviseren en u begeleiden tot een overeenkomst waarin alle juridische en fiscale elementen naadloos op elkaar aansluiten.
